DUTCH BELOW
1. What is the criminal complaint about?
The criminal complaint that the ELSC, Al-Haq, SOMO, and The Rights Forum filed is about Booking.com’s involvement in illegal Israeli settlements located in the occupied Palestinian territory (OPT). Our research shows that Booking.com profits from facilitating the rental of vacation homes built on land stolen from the indigenous Palestinian population. As those settlements are created and maintained by the commission of multiple war crimes and crimes against humanity,[1] Booking.com is in fact profiting from those international crimes. This is illegal according to Dutch criminal law, specifically article 1 (4) of the Dutch International Crimes Act (Wet Internationale Misdrijven). Booking.com is bringing proceeds of crime into the Dutch financial system – which means that the company is guilty of money laundering, the civil society organisations assert. The Dutch Public Prosecution Service has a duty to safeguard the integrity of the Dutch financial system by prosecuting this conduct. It is clear that Booking.com was aware of the legal risks involved and opted to continue offering accommodations in illegal settlements.
2. Why is it clear that Booking.com was aware of the risks of their operations in the OPT?
Many reports by human rights organisations (such as Amnesty International and Human Rights Watch) have been published on the problematic nature of the tourism industry’s involvement in illegal Israeli settlements. Booking.com has been explicitly mentioned in multiple of these reports and the organisations have been in direct contact with the company about their concerns. Grassroots campaigns have also been launched against Booking.com to ‘stop profit from war crimes’.[2]
Furthermore, Booking.com has been included in the UN database on companies operating in illegal Israeli settlements, which is a list compiled by the UN High Commissioner for Human Rights of companies that have direct or indirect links to the settlements. The publication of this database in February 2020 was widely covered by Dutch and international media. The database was updated in June 2023.[3] Booking.com was included in both publications and was directly approached by the UN prior to its inclusion on the list.
Settlements are illegal under international law, harmful to any prospect of justice and peace, the cause of myriad human rights violations, and their construction constitutes a number of war crimes and crimes against humanity. As such, the Israeli settlement construction is being investigated by the International Criminal Court in The Hague. European governments explicitly warn companies under their jurisdiction about the legal risks stemming from operating in illegal Israeli settlements. The Dutch government ‘discourages’ companies from doing business in them,[4] and explicitly puts the responsibility to conform to the law on companies themselves.
3. What do we want to achieve by filing this criminal complaint?
With this criminal complaint, we aim to end Booking.com’s involvement in international crimes in the OPT. This involvement is problematic in many ways:
- First, as highlighted in our complaint, the integrity of the Dutch financial system is compromised as revenue with a criminal origin (proceeds of crime) is transferred into the Netherlands as if it were legitimate earnings. This is exactly what the criminal provision prohibiting money laundering aims to prevent.
- Besides violating Dutch criminal provisions, Booking.com’s involvement in Israeli violations of international law also contravenes widely recognised business and human rights (BHR) norms, such as the UN Guiding Principles on Business and Human Rights and the OECD Guidelines for Multinational Enterprises, which the company explicitly states to respect.
- More importantly, the company’s operations are extremely harmful to the occupied Palestinian population, which is protected by the provisions of international humanitarian law that the Israeli state violates (violations that Booking.com profits from). Palestinians are being forcibly displaced to make room for settlements, their natural resources are being stolen and used to supply settlements, they face numerous forms of discrimination to maintain segregation between the settler population and the indigenous Palestinian communities, their right to freedom of movement is greatly restricted, and they face growing violence by settlers living close to Palestinian communities. This regime of racial domination that Palestinians face and to which the settlements are an integral part, is part of Israel’s apartheid regime.
- The appropriation of Palestinian territory for settlements, amounts to a de facto annexation of territory, and a denial of the inalienable rights of the Palestinian people to self-determination.
- By conducting ‘business as usual’ in illegal Israeli settlements, Booking.com contributes to normalising the war crimes and crimes against humanity that established them and provides an incentive for the Israeli state to continue committing them.
With this complaint, we also aim to address and end the climate of corporate impunity that surrounds profit from and complicity in Israel’s violations of international humanitarian law. Israeli settlements constitute grave violations of international law, are part of Israel’s settler-colonial policies, form an integral part of a system of racial domination that amounts to apartheid, and have severe consequences for the indigenous Palestinian population. While the International Court of Justice has warned of ‘plausible’ acts of genocide being committed against Palestinians in Gaza, repression and violence against Palestinians in the West Bank has reached unprecedented levels. In April 2024, the Lemkin Institute for Genocide Prevention published an “Active Genocide Alert Condemning Ongoing Violence in the West Bank”, stating that “the Israeli military and far-right settlers have used the cover of war to conduct continuous attacks on Palestinians in the West Bank, often leading to death and forced displacement”.[5]
Yet, companies profiting from those violations hardly face legal scrutiny. Companies escaping accountability for involvement in and profiting from international crimes provides an incentive for other states to create economies based on such international crimes in other contexts (e.g. the occupation of the Western Sahara, the occupation of Eastern Ukraine).
It is time to expose and address the extent of the harm that operations of companies like Booking.com impose on the indigenous Palestinian population.
4. What would constitute a success for the co-filers? If they succeed in holding Booking.com criminally accountable, what does it mean in practice and what would be the steps to get there?
The main aim is to address the problematic nature of Booking.com’s involvement in and profiting from the war crimes that established the settlements and the violations of Palestinians’ rights that are caused by the settlement enterprise.
A success will be the realisation of corporate criminal accountability for Booking.com for this conduct. Such accountability can come in the form of a criminal investigation being initiated, an indictment being issued by the prosecutor, and, ultimately, a conviction by a criminal court. Criminal procedures such as this one can be lengthy and could span multiple years. Booking.com could be fined, and the individuals who are responsible for this conduct could face personal liability. Any of these measures would provide a strong deterrent to companies operating in, or planning to operate in, illegal Israeli settlements.
A long-term success would be a general acceptance by states and businesses that profiting from illegal Israeli settlements is unlawful and should be actively prosecuted by law enforcement authorities.
5. Did the co-filers speak to Booking.com about their concerns?
Respected human rights groups – including Al-Haq, UN officials, and activists have been raising this issue with the company since at least 2018.[6] These conversations have yielded no results and delivered absolutely nothing to Palestinians, who are continuously losing more land while Booking.com makes a profit from their property.
Booking.com seemed to take a step in the right direction in the summer of 2022, when what appeared to be proposals of the company to add a human rights-related warning label to settlement listings were leaked to international media. However, after this was reported and Israel’s Minister of Tourism vowed to put pressure on the company to reverse its decision, a generic warning label was added for all listings in the West Bank – including Palestinian accommodations – saying the area “may be considered conflict-affected” by the customer’s government and the label made no mention of the illegality of settlements or human rights concerns. This could negatively affect tourism to Palestine and again confirmed that Booking.com will not cease profiting from war crimes without legal intervention.
In early May 2024, SOMO contacted Booking.com, informing the company about research findings regarding its involvement in Israeli settlements and the legal implications thereof, offering the company a right of reply. In the communication, SOMO asserted that Booking.com’s profiting from listings in Israeli settlements amounts to money laundering under Dutch law. Booking.com responded to SOMO stating that it “wholeheartedly disagree[s]” with SOMO’s “allegations of illegal activity”. It also suggested that international law does not apply to corporate actors, and that they are only bound by domestic laws.
In its response, Booking does not engage with the allegations of money laundering. Instead, it claims to be “in full compliance” with Dutch laws, without providing further reasoning. It claims that there are no laws prohibiting listings in Israeli settlements, and rather that U.S. laws would prohibit Booking.com from divesting from Israeli settlements. The response also makes general references to Booking.com’s Human Rights Statement and how the company “appropriately balance[s] the various risks and human rights concerns regarding disputed [emphasis added] Israeli settlements in the West Bank”.
6. Why did you target Booking.com in particular? Are there not many other Online Tourism Agencies (OTAs) that are doing the same?
Booking.com is a large multinational that operates around the world and offers more than 28 million accommodation listings. It is one of the leading companies in its sector. If Booking.com ends its involvement in illegal Israeli settlements, it could have a large effect on other companies, potentially leading to significant changes in the climate of impunity currently surrounding business in settlements in the OPT.
In its official statements,[7] Booking.com states that it is committed to protecting local communities in occupied territories and vows to conduct heightened due diligence on listings there. International law and human rights norms are clear: Israeli settlements in the OPT are illegal and it is impossible to operate in them without breaching business and human rights (BHR) standards and international law.
We are engaging in strategic litigation, meaning that with this complaint we aim to provide conditions for social, political, or legal change, based on the needs of those primarily affected by the addressed injustice. To Palestinians, Booking.com exemplifies corporate profit from violations of their rights, without any accountability. If Booking.com faces true criminal accountability, then it will not only push them to stop their harmful and illegal policies, but other companies too.
7. If Booking.com is following the laws in force in Israel, how can they be held liable for violating Dutch criminal law?
Booking.com B.V. is a Dutch company, headquartered in the Netherlands. Its revenue is registered in the Netherlands and the company pays taxes to the Dutch tax authorities. As a Dutch company, it has to abide by Dutch laws and regulations. Dutch criminal law specifies that the acts committed in the OPT by Israel to establish the settlements are international crimes. By knowingly profiting from these crimes, Booking.com is in violation of Dutch criminal law. It does not matter for this analysis whether or not that conduct is legal according to the state that commits the crimes.
8. Booking.com itself is not committing any war crimes, it simply facilitates the rental of vacation homes. Why is their conduct in settlements problematic?
The conduct of Booking.com in the OPT is problematic for three main reasons.
Firstly, their involvement in the illegal Israeli settlement enterprise contributes to making the settlements economically sustainable. As tourism generates income for the settlement industry, Booking.com’s conduct contributes to the settlement economy and makes it attractive for settlers to colonise more Palestinian land.
Secondly, the company legitimises the settlements – which are widely condemned as flagrant violations of international law, a serious obstacle to justice in Palestine, and a main driver of various violations of Palestinian’s rights – by acting as if it is ‘business as usual’ and by attracting foreign tourists to them. In this way, the war crimes and crimes against humanity these settlements are based on are effectively whitewashed by Booking.com.
Thirdly, not only the commission of war crimes and crimes against humanity, but also profiting from them is explicitly illegal under Dutch law. This was done not only to protect the integrity of the Dutch financial system, but also to frustrate the commission of the principal crimes. By profiting from and exacerbating the system of war crimes and crimes against humanity, Booking.com is facilitating and encouraging their commission.
9. What is the amount of money laundered by Booking.com?
As it is difficult for the co-filing organisations to gain an insight into the finances of Booking.com, it is not possible to know the exact amount of money that entered the Dutch financial system from illegal Israeli settlements. However, in cooperation with international forensic accountants, we were able to make a conservative estimate of the amount that Booking.com has allegedly laundered since it started listing stolen real estate in the OPT. This estimate is based on publicly available information and corporate filings, and shows that the laundered revenue likely amounts to at least one million euros. Details regarding the precise amount can easily be obtained from Booking.com by Dutch law enforcement agencies.
10. Why is this action relevant/ necessary now?
This case is being brought after years of research into Booking.com’s activities in illegal Israeli settlements. We filed this legal complaint as part of a longer trajectory of actions on businesses profiting from abuse in the OPT; work that started before Oct 7 2023, and which we consider has to be pursued now, alongside all of our other collective efforts. Ethnic cleansing and settler violence in the West Bank are only increasing after 7 October, showing the importance of addressing corporate involvement in the settlement economy.
This case was launched with the support of the PIPD (Palestine Institute for Public Diplomacy).
[1] These war crimes include, but are not limited to: the unlawful appropriation of property of the adversary, criminalized in arts. 5 (1) (d) and 5 (5) (t) of the Dutch International Crimes Act; the transfer of civilians into occupied territory, criminalized in arts. 5 (2) (d) (i) and 5 (5) (d) of the ICA.
[2] See the BDS NL (DocP) campaign against Booking.com: https://bdsnederland.nl/stop-profit-from-war-crimes-hoe-booking-com-profiteert-van-israelische-apartheid/; Extinction Rebellion Nederland, XR Justice Now! demonstreert bij hoofdkantoor Booking.com en nodigt medewerkers uit om mee te doen, 13 March 2024, available at: XR Justice Now! demonstreert bij hoofdkantoor Booking.com en nodigt medewerkers uit om mee te doen · Extinction Rebellion Nederland
[3] See the last updated version of the UN database here: https://www.ohchr.org/sites/default/files/documents/hrbodies/hrcouncil/sessions-regular/session31/database-hrc3136/23-06-30-Update-israeli-settlement-opt-database-hrc3136.pdf.
[4] De situatie in het Midden-Oosten, “Brief van de Minister van Buitenlandse Zaken”, Kamerstukken II 2012–2013, 23 432, nr. 348, p. 4, available at: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-23432-348.html.
[5] Lemkin Institute for Genocide Prevention, Israel is Committing Genocide across Palestine:
Active Genocide Alert Condemning Ongoing Violence in the West Bank, 8 April 2024, available at: Israel is Committing Genocide across Palestine: Active Genocide Alert Condemning Ongoing Violence in the West Bank (lemkininstitute.com)
[6] See the letter sent by Al Haq, The Rights Forum and other organisations to Booking.com in 2018: Press Release: Al-Haq and Others Send Letter to Booking.com (alhaq.org); See The Rights Forum, Booking.com: toeristische rader in Israëlische oorlogsmisdaad, 30 December 2021, available at: Booking.com: toeristische rader in Israëlische oorlogsmisdaad – The Rights Forum
[7] See Booking.com 2022 Human Rights Statement, available at: https://www.bookingholdings.com/wp-content/uploads/2022/05/BHI-Human-Rights-Statement-2022.04.14.pdf, at p. 6; see AT5, Oproep aan Pride-organisator: heroverweeg samenwerking met hoofdsponsor Booking, 6 March 2024.
Q&A – Aangifte tegen Booking.com wegens witwassen van winsten uit Israëlische oorlogsmisdaden in Palestina
1. Waar gaat de aangifte over?
De aangifte die het ELSC, Al-Haq, SOMO en The Rights Forum hebben ingediend, gaat over de betrokkenheid van Booking.com bij illegale Israëlische nederzettingen in bezet Palestijns gebied. Uit ons onderzoek blijkt dat Booking.com winst maakt door de verhuur van vakantiehuizen die zijn gebouwd op grond die is gestolen van de inheemse Palestijnse bevolking. Aangezien die nederzettingen worden gecreëerd en onderhouden door het plegen van meerdere oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid[1](1), maakt Booking.com feitelijk winst uit deze internationale misdrijven. Dit is volgens het Nederlandse strafrecht illegaal, specifiek onder artikel 1 (4) van de Nederlandse Wet internationale misdrijven. Booking.com brengt de opbrengsten van misdrijven binnen in het Nederlandse financiële systeem – wat betekent dat het bedrijf schuldig is aan witwassen, zo stellen de maatschappelijke organisaties. Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft de plicht de integriteit van het Nederlandse financiële systeem te waarborgen door deze praktijk strafrechtelijk te onderzoeken en te vervolgen. Het is duidelijk dat Booking.com zich bewust was van de juridische risico’s van dit handelen en ervoor koos om accommodaties aan te blijven bieden in illegale nederzettingen.
2. Waarom is het duidelijk dat Booking.com op de hoogte was van de risico’s van hun activiteiten in bezet Palestijns gebied?
Er zijn veel rapporten van mensenrechtenorganisaties (zoals Amnesty International en Human Rights Watch) gepubliceerd over de problematische aard van de betrokkenheid van de toerisme-industrie bij illegale Israëlische nederzettingen. Booking.com is expliciet genoemd in meerdere van deze rapporten en de organisaties hebben rechtstreeks contact gehad met het bedrijf over hun zorgen. Er zijn ook grassroots-campagnes gelanceerd tegen Booking.com om ‘winst uit oorlogsmisdaden te stoppen’.[2]
Bovendien is Booking.com opgenomen in de VN-database van bedrijven die actief zijn in illegale Israëlische nederzettingen, een lijst samengesteld door de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN, van bedrijven die directe of indirecte banden hebben met de nederzettingen. De publicatie van deze database in februari 2020 kreeg uitgebreide aandacht van Nederlandse en internationale media. De database werd bijgewerkt in juni 2023[3]. Booking.com werd in beide publicaties opgenomen en werd rechtstreeks benaderd door de VN voordat het op de lijst werd geplaatst.
Nederzettingen zijn illegaal volgens het internationaal recht, schadelijk voor elk perspectief op rechtvaardigheid en vrede, de oorzaak van talloze schendingen van mensenrechten, en hun aanleg en uitbreiding komt voort uit een aantal oorlogsmisdrijven en misdaden tegen de menselijkheid. Als zodanig wordt de bouw van Israëlische nederzettingen in bezet Palestijns gebied onderzocht door het Internationaal Strafhof in Den Haag. Europese regeringen waarschuwen bedrijven vallende onder hun jurisdictie expliciet voor de juridische risico’s die voortvloeien uit het opereren in illegale Israëlische nederzettingen. De Nederlandse regering ‘ontmoedigt’ bedrijven om zaken te doen in deze nederzettingen,[4] en legt expliciet de verantwoordelijkheid om zich aan de wet te houden bij de bedrijven zelf.
3. Wat willen we bereiken met het indienen van deze aangifte?
Middels deze aangifte streven we ernaar om de betrokkenheid van Booking.com bij internationale misdrijven in bezet Palestijns gebied te beëindigen. Deze betrokkenheid is op vele manieren problematisch:
- Ten eerste, zoals benadrukt in onze aangifte, wordt de integriteit van het Nederlandse financiële systeem aangetast doordat inkomsten met een criminele oorsprong (opbrengsten van misdrijven) naar Nederland worden overgebracht alsof het legitieme verdiensten zijn. Dit is precies wat de strafrechtelijke bepaling ter verbieding van witwassen beoogt te voorkomen.
- Naast het overtreden van Nederlandse strafrechtelijke bepalingen, druist de betrokkenheid van Booking.com bij Israëlische schendingen van het internationaal recht ook in tegen algemeen erkende normen op het gebied van bedrijfsleven en mensenrechten (Business and Human Rights, BHR), zoals de UN Guiding Principles on Business and Human Rights en de OECD Guidelines for Multinational Enterprises, waarvan het bedrijf expliciet zegt deze te respecteren.
- Belangrijker nog is dat de activiteiten van het bedrijf bijdragen aan extreem veel leed en onrecht jegens de bezette Palestijnse bevolking, in strijd met bepalingen van het internationaal humanitair recht dat met voeten wordt getreden door Israël (schendingen waar Booking.com van profiteert).
- Palestijnen worden gedwongen te verhuizen om plaats te maken voor nederzettingen, hun natuurlijke grondstoffen worden gestolen en gebruikt om nederzettingen te voorzien, ze worden geconfronteerd met talrijke vormen van discriminatie om segregatie tussen de kolonistenbevolking en de inheemse Palestijnse gemeenschappen te handhaven, hun recht op vrijheid van beweging wordt sterk beperkt, en ze worden geconfronteerd met toenemend geweld door kolonisten, onder bescherming van soldaten, die dicht bij Palestijnse gemeenschappen wonen.
- Dit regime van raciale overheersing waarmee Palestijnen worden geconfronteerd en waartoe de nederzettingen een integraal onderdeel vormen, maakt deel uit van het apartheidsregime van Israël.
- De toe-eigening van Palestijns grondgebied voor nederzettingen komt neer op een de facto annexatie van grondgebied en een ontkenning van de onvervreemdbare rechten van het Palestijnse volk op zelfbeschikking.
- Door ‘business as usual’ te voeren in illegale Israëlische nederzettingen draagt Booking.com bij aan het normaliseren van de oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid waarmee de nederzettingen tot stand zijn gebrachten biedt het een economische prikkel voor de Israëlische staat om ze voort te zetten.
Met deze aangifte streven we er ook naar om het klimaat van straffeloosheid aan te pakken waarbinnen bedrijven winst kunnen halen uit en medeplichtig kunnen zijn aan de schendingen van het internationaal humanitair recht door Israël. Israëlische nederzettingen vormen ernstige schendingen van het internationaal recht, maken deel uit van het koloniale beleid van Israël, vormen een integraal onderdeel van een systeem van raciale overheersing dat neerkomt op apartheid, en hebben ernstige consequenties voor de inheemse Palestijnse bevolking. Terwijl het Internationaal Gerechtshof heeft gewaarschuwd voor een ‘plausibele’ genocide tegen Palestijnen in Gaza, heeft onderdrukking en geweld tegen Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever ongekende niveaus bereikt. In april 2024 publiceerde het Lemkin Instituut voor Genocidepreventie een “Actieve Genocide-Waarschuwing die het Voortdurende Geweld op de Westelijke Jordaanoever Veroordeelt”, waarin staat dat “het Israëlische leger en extreemrechtse kolonisten de dekking van de oorlog hebben gebruikt om voortdurende aanvallen uit te voeren op Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever, vaak resulterend in dood en gedwongen ontheemding”.[5]
Toch worden bedrijven die profiteren van deze schendingen en ze faciliteren nauwelijks juridisch onderzocht. Bedrijven die ontsnappen aan verantwoordelijkheid voor betrokkenheid bij en profiteren van internationale misdrijven biedt andere staten een stimulans om economieën te creëren op basis van dergelijke internationale misdrijven in andere contexten (bijv. de bezetting van de Westelijke Sahara, de bezetting van Oost-Oekraïne).
Het is tijd om de omvang van het schadelijke effect dat de activiteiten van bedrijven zoals Booking.com hebben op de inheemse Palestijnse bevolking bloot te leggen en aan te pakken.
4. Wat zou succes betekenen voor de mede-indieners? Als het lukt om Booking.com strafrechtelijk verantwoordelijk te houden, wat betekent dat in de praktijk en wat zijn de stappen om daar te komen?
Het belangrijkste doel is om de problematische aard van de betrokkenheid van Booking.com bij en het profiteren van de oorlogsmisdrijven onderliggend aan de nederzettingen te adresseren, evenals de schendingen van de rechten van Palestijnen die worden veroorzaakt door de nederzettingen.
Een succes zou inhouden dat Booking.com strafrechtelijk verantwoordelijk wordt gehouden. Deze verantwoordelijkheid kan zich om te beginnen uiten in de vorm van een strafrechtelijk onderzoek dat wordt gestart, een aanklacht die wordt uitgevaardigd door het OM, en uiteindelijk een veroordeling door een strafrechter. Dergelijke strafprocedures kunnen langdurig zijn en meerdere jaren beslaan. Booking.com kan beboet worden, en de personen die verantwoordelijk zijn voor dit beleid kunnen hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld. Elk van deze procedurele stappen en maatregelen zou een krachtig afschrikmiddel vormen voor bedrijven die actief zijn in, of van plan zijn om actief te worden in illegale Israëlische nederzettingen.
Een langetermijnsucces zou zijn dat staten en bedrijven algemeen erkennen dat het profiteren van illegale Israëlische nederzettingen onwettig is en actief vervolgd moet worden door handhavingsautoriteiten.
5. Hebben de mede-indieners met Booking.com gesproken over hun zorgen?
Gerespecteerde mensenrechtenorganisaties – waaronder Al-Haq, VN-functionarissen, The Rights Forum en activisten – hebben dit probleem al sinds 2018 bij het bedrijf aangekaart.[6] Deze gesprekken hebben geen resultaat gehad en hebben absoluut niets opgeleverd voor de Palestijnen, die voortdurend meer land verliezen terwijl Booking.com winst maakt met hun gestolen eigendom.
Booking.com leek een kleine stap in de goede richting te zetten in de zomer van 2022, toen vermeende plannen van het bedrijf om een waarschuwingsetiket met betrekking tot mensenrechten aan het aanbod in nederzettingen toe te voegen, uitlekten naar internationale media. Echter, nadat dit bekend werd en de Israëlische Minister van Toerisme zwoor druk uit te oefenen op het bedrijf om zijn beslissing terug te draaien, werd door Booking.com een generiek waarschuwingslabel toegevoegd voor alle accommodaties in de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever – inclusief Palestijnse accommodaties – waarop stond dat het gebied door de regering van de klant als “conflictgebied beschouwd zou kunnen worden”, zonder dat daarbij melding werd gemaakt van de onwettigheid van de nederzettingen of de zorgen over mensenrechten. Dit zou het toerisme naar Palestina negatief kunnen beïnvloeden en bevestigde opnieuw dat Booking.com niet zal stoppen met het profiteren van oorlogsmisdrijven zonder juridische interventie.
Begin mei 2024 heeft SOMO contact opgenomen met Booking.com en informeerde het bedrijf over de onderzoeksresultaten met betrekking tot diens betrokkenheid bij Israëlische nederzettingen en de juridische implicaties daarvan, waarbij het bedrijf recht op antwoord kreeg. In dit ‘company review request’ stelde SOMO dat de winsten door Booking.com op accommodaties in Israëlische nederzettingen volgens de Nederlandse wet neerkomen op het witwassen van geld. Booking.com reageerde op SOMO en verklaarde dat het “het volledig oneens is” met de “beschuldigingen van illegale activiteiten” van SOMO. Het bedrijf suggereert ook dat het internationaal recht niet van toepassing is op actoren uit het bedrijfsleven, en dat zij alleen gebonden zijn aan binnenlandse wetten.
In haar reactie gaat Booking niet in op de beschuldiging van het witwassen van geld. In plaats daarvan stelt zij “volledig in overeenstemming” te zijn met de Nederlandse wetgeving, zonder verdere motivering. Het beweert dat er geen wetten zijn die vermeldingen in Israëlische nederzettingen verbieden, en dat Amerikaanse wetten Booking.com zouden verbieden om uit Israëlische nederzettingen te desinvesteren. Het antwoord bevat ook algemene verwijzingen naar de Mensenrechtenverklaring (Human Rights Statement) van Booking.com en hoe het bedrijf “de verschillende risico’s en mensenrechtenkwesties met betrekking tot betwiste [nadruk toegevoegd] Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever op de juiste manier in evenwicht brengt”.
6. Waarom is specifiek Booking.com gekozen? Zijn er niet veel andere online toerismeplatforms die hetzelfde doen?
Booking.com is een grote multinational die wereldwijd opereert en meer dan 28 miljoen accommodaties aanbiedt. Het is een van de toonaangevende bedrijven in zijn sector. Als Booking.com zijn betrokkenheid bij illegale Israëlische nederzettingen beëindigt, zou dit een grote invloed kunnen hebben op andere bedrijven in de sector, mogelijk leidend tot aanzienlijke veranderingen in het klimaat van straffeloosheid dat momenteel heerst rond zakendoen in nederzettingen in bezet Palestijns gebied.
In haar officiële verklaringen[7] heeft Booking.com zich gecommitteerd aan het beschermen van lokale gemeenschappen in bezette gebieden en belooft zij een verhoogde zorgvuldigheid (‘enhanced due diligence’) te hanteren bij vermeldingen daar. Internationaal recht en mensenrechtennormen zijn duidelijk: Israëlische nederzettingen in het bezet Palestijns gebied zijn illegaal en het is onmogelijk om er actief te zijn zonder mensenrechtenverplichtingen voor bedrijven of het internationaal recht te schenden.
We zijn bezig met een strategische procedure, wat betekent dat we met deze aangifte de voorwaarden willen scheppen voor sociale, politieke of juridische verandering, gebaseerd op de behoeften van degenen die primair worden getroffen door het betreffende onrecht. Voor Palestijnen belichaamt Booking.com winst van bedrijven ten koste van schendingen van hun rechten, zonder daarvoor enige verantwoording af te leggen. Als Booking.com daadwerkelijk strafrechtelijk verantwoordelijkheid moet afleggen, zal dit niet alleen Booking.com aanzetten om zijn schadelijke en illegale praktijken te stoppen, maar ook andere bedrijven.
7. Als Booking.com de geldende wetten in Israël naleeft, hoe kan het bedrijf dan aansprakelijk worden gehouden voor het schenden van het Nederlandse strafrecht?
Booking.com B.V. is een Nederlands bedrijf, gevestigd in Nederland. Haar omzet is geregistreerd in Nederland en het bedrijf betaalt belasting aan de Nederlandse belastingautoriteiten. Als Nederlands bedrijf moet het zich houden aan de Nederlandse wet-en regelgeving. Het Nederlandse strafrecht bepaalt dat de handelingen die door Israël in bezet Palestijns gebied worden gepleegd om de nederzettingen op te richten, internationale misdrijven zijn. Door opzettelijk winst te behalen uit deze misdrijven, overtreedt Booking.com het Nederlandse strafrecht. Voor deze analyse maakt het niet uit of dat beleid al dan niet wettelijk is volgens de staat die de misdrijven pleegt.
8. Booking.com zelf pleegt geen oorlogsmisdrijven, het faciliteert simpelweg de verhuur van vakantiehuizen. Waarom is hun beleid in nederzettingen problematisch?
Het beleid van Booking.com in het bezet Palestijns gebied is om drie hoofdredenen problematisch. Ten eerste draagt hun betrokkenheid bij de illegale Israëlische nederzettingen bij aan het economisch bestendig en aantrekkelijk maken van de nederzettingen. Omdat toerisme inkomen genereert voor de nederzettingen, draagt het beleid van Booking.com bij aan de nederzettingseconomie en dat maakt het aantrekkelijk voor kolonisten om meer Palestijns land te koloniseren.
Ten tweede normaliseert het bedrijf de nederzettingen – die breed veroordeeld worden als flagrante schendingen van het internationaal recht, een ernstig obstakel voor gerechtigheid in Palestina, en een belangrijke drijvende kracht achter diverse schendingen van de rechten van Palestijnen – door te handelen alsof het ‘business as usual’ is en door buitenlandse toeristen aan te trekken.
Ten derde is niet alleen het plegen van oorlogsmisdrijven en misdaden tegen de menselijkheid, maar ook het profiteren ervan expliciet illegaal gemaakt door de Nederlandse wetgever. Dit werd niet alleen gedaan om de integriteit van het Nederlandse financiële systeem te beschermen, maar ook om de uitvoering van deze misdrijven te voorkomen. Door ervan te profiteren, en binnen een systeem van oorlogsmisdrijven en misdaden tegen de menselijkheid actief te zijn, faciliteert en moedigt Booking.com het plegen van deze misdrijven aan.
9. Wat is het bedrag dat door Booking.com is witgewassen?
Aangezien het voor de organisaties die aangifte doen moeilijk is om inzicht te krijgen in de financiën van Booking.com, is het niet mogelijk om met zekerheid het exacte bedrag te achterhalen dat vanuit illegale Israëlische nederzettingen in het Nederlandse financiële systeem is terechtgekomen. Echter, in samenwerking met internationale forensische accountants, zijn we erin geslaagd om een conservatieve schatting te maken van het bedrag dat Booking.com heeft witgewassen sinds het begon met het vermelden van gestolen onroerend goed in het bezet Palestijns gebied. Deze schatting is gebaseerd op publiekelijk beschikbare informatie en bedrijfsdocumenten, en laat zien dat het gewassen bedrag waarschijnlijk minstens één miljoen euro bedraagt. Details over het exacte bedrag kunnen eenvoudig worden verkregen van Booking.com door de Nederlandse autoriteiten.
10. Waarom is deze actie nu relevant en noodzakelijk?
Deze zaak wordt gestart na jarenlang onderzoek naar de activiteiten van Booking.com in illegale Israëlische nederzettingen. We hebben deze aangifte ingediend als onderdeel van een langer traject van acties tegen bedrijven die profiteren van schendingen in bezet Palestijns gebied. Een traject dat vóór 7 oktober 2023 begon en waarvan wij vinden dat het moet worden voortgezet, naast al onze andere inspanningen. Etnische zuivering en kolonistengeweld op de Westelijke Jordaanoever nemen na 7 oktober alleen maar toe, wat het belang aantoont van het aanpakken van de betrokkenheid van bedrijven bij de nederzettingeneconomie.
[1] Deze oorlogsmisdaden omvatten, maar zijn niet beperkt tot: de onwettige toe-eigening van eigendom van de tegenpartij, strafbaar gesteld in art. 5 (1) (d) en 5 (5) (t) van de Nederlandse Wet Internationale Misdrijven (Wim); het overbrengen van burgers naar bezet gebied, strafbaar gesteld in art. 5 (2) (d) (i) en 5 (5) (d) van de Wim.
[2] Zie de BDS NL (DocP) campagne tegen Booking.com: https://bdsnederland.nl/stop-profit-from-war-crimes-hoe-booking-com-profiteert-van-israelische-apartheid/; Extinction Rebellion Nederland, XR Justice Now! demonstreert bij hoofdkantoor Booking.com en nodigt medewerkers uit om mee te doen, 13 maart 2024, beschikbaar op: XR Justice Now! demonstreert bij hoofdkantoor Booking.com en nodigt medewerkers uit om mee te doen · Extinction Rebellion Nederland. Al in 2019 werd Booking.com door een consortium gewezen op zijn verplichtingen, zie: https://rightsforum.org/waar-blijft-de-reactie-van-booking-com/
[3] Zie de laatst geüpdatet versie van de VN database: https://www.ohchr.org/sites/default/files/documents/hrbodies/hrcouncil/sessions-regular/session31/database-hrc3136/23-06-30-Update-israeli-settlement-opt-database-hrc3136.pdf.
[4] De situatie in het Midden-Oosten, “Brief van de Minister van Buitenlandse Zaken”, Kamerstukken II 2012–2013, 23 432, nr. 348, p. 4, beschikbaar op:: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-23432-348.html.
[5] Lemkin Instituut voor Genocidepreventie, Israël pleegt genocide in heel Palestina: Actieve genocide-waarschuwing waarin het voortdurende geweld op de Westelijke Jordaanoever wordt veroordeeld, 8 april 2024, beschikbaar op: Israël pleegt genocide in heel Palestina: Actieve genocide-waarschuwing waarin het voortdurende geweld op de Westelijke Jordaanoever wordt veroordeeld (lemkininstitute.com)
[6] Brief die in 2018 is gestuurd door Al Haq, The Rights Forum en andere organisaties naar Booking.com: Press Release: Al-Haq and Others Send Letter to Booking.com (alhaq.org); Zie The Rights Forum, Booking.com: toeristische rader in Israëlische oorlogsmisdaden, 30 december 2021, beschikbaar via: Booking.com: toeristische rader in Israëlische oorlogsmisdaad – The Rights Forum. Zie ook: The Rights Forum, Waar blijft de reactie van Booking?, 15 februari 2019, beschikbaar via: https://rightsforum.org/waar-blijft-de-reactie-van-booking-com/
[7] Zie: Booking.com 2022 Human Rights Statement, beschikbaar op https://www.bookingholdings.com/wp-content/uploads/2022/05/BHI-Human-Rights-Statement-2022.04.14.pdf, op p.6; zie AT5, Oproep aan Pride-organisator: heroverweeg samenwerking met hoofdsponsor Booking, 6 March 2024.
